beschermde stads- en dorpsgezichten in Groningen

Op woensdagavond ga ik geregeld naar lezingen in de Groninger Archieven. Afgelopen woensdag was de Stichting Monument en Materiaal aan de beurt om een lezing te organiseren. De stichting had Okko Kloosterman gevraagd om te komen vertellen over "Beschermde stads- en dorpsgezichten in Noord-Nederland". Hij is gedurende de afgelopen 28 jaar als stedebouwkundige verbonden geweest aan de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (nu Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en hield zich bezig met de aanwijzing en de bescherming van de stads- en dorpsgezichten.

In de Monumentenwet is de mogelijkheid opgenomen om aan delen van dorpen of steden de status van "beschermd gezicht" toe te kennen. Deze vorm van bescherming onderscheidt zich door de keuze voor een gebied - en de historische ontwikkeling van dat gebied - van de bescherming van de traditionele monumenten. Van de ruim 430 door het rijk aangewezen beschermde stads- en dorpsgezichten ligt een relatief groot aantal in de drie noordelijke provincies: meer dan 130 stuks. Tijdens de lezing werd ingegaan op de veranderingen in denken over de selectie en wijze van bescherming van stads- en dorpsgezichten. Aan de hand van kaarten en van Google Maps werden historische kenmerken van verschillende plaatsen besproken: op een wierde, bij een zijl, langs een waterweg, bij een borg enzovoort. Het viel me op dat de meeste beschermde dorpsgezichten op de klei liggen. Helaas was de beschikbare tijd te kort om alles uitgebreid te laten.